„Wypracowanie i pilotażowe wdrożenie modelu kompleksowej rehabilitacji umożliwiającej podjęcie lub powrót do pracy” to projekt systemowy, o charakterze koncepcyjnym, realizowany w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój z funduszy Unii Europejskiej oraz Budżetu Państwa.
Pomysłodawcą i liderem przedsięwzięcia jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), który działając zgodnie ze swoją misją, odpowiada za narzędzia finansowania polskiego systemu rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych.
Dla uzyskania efektu kompleksowości i możliwie najwyższej jakości modelu, projekt jest wspierany przez partnerów:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (CIOP-PIB).
Na realizację projektu Unia Europejska i Budżet Państwa przeznaczyły 85,3 mln zł.
Termin realizacji projektu: styczeń 2018 – czerwiec 2023 r.
Więcej informacji o projekcie: https://rehabilitacjakompleksowa.pfron.org.pl/informacje-o-projekcie/ oraz https://rehabilitacjawork.pl/.
CELE PROJEKTU
Model kompleksowej rehabilitacji ma ułatwić podjęcie lub powrót do aktywności społecznej lub zawodowej osób, które wskutek doznanego urazu, zdiagnozowanego schorzenia, niepełnosprawności wrodzonej lub nabytej w okresie rozwojowym, nie mogą kontynuować lub podejmować pełnienia ról społecznych oraz aktywności zawodowej.
Mówiąc o „kompleksowym modelu”, mamy na myśli jednoczesne działania, uwzględniające cztery zakresy rehabilitacji:
- rehabilitację leczniczą
- rehabilitację psychologiczną
- rehabilitację zawodową
- rehabilitację społeczną
„Jeśli rehabilitacja lecznicza nie będzie ściśle powiązana z rehabilitacją socjalną i zawodową, wynik rehabilitacji nie będzie pełny” (prof. Wiktor Dega – Członek PAN, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego, współtwórca Polskiej Szkoły Rehabilitacji).
ORGANIZACJA I UCZESTNICY PROJEKTU
Ze względu na strategiczny charakter, zakres i czas realizacji, projekt został podzielony na etapy:
Termin |
Zakres zadań |
| 03-09.2018 | Opracowanie wstępnej wersji modelu kompleksowej rehabilitacji |
| 02-05.2019 | Wybór 4 ośrodków pilotażowo wdrażających model kompleksowej rehabilitacji |
| 06-08.2019 | Przygotowanie do pilotażowego wdrożenia modelu – warsztaty dla lekarzy orzekających (50), psychologów (50) oraz dla kadry ośrodków (80). |
| 07.2019-09.2022 | Pilotażowe wdrożenie modelu – pilotaż modelu w 4 ośrodkach na grupie 600 osób |
| 10.2022-01.2023 | Wypracowanie rekomendacji po zakończeniu rehabilitacji założonej grupy uczestników |
| 01.2023-03.2023 | Konsultacje społeczne modelu |
| 03.2023-06.2023 | Opracowanie końcowej wersji modelu kompleksowej rehabilitacji |
Zgodnie z powyższym harmonogramem, zespół ekspertów projektu opracował model rehabilitacji kompleksowej, który pilotażowo będzie wdrażany w czterech ośrodkach.
Po zakończeniu procesów związanych z opracowaniem wstępnej wersji modelu, na etapie pilotażowego wdrożenia zaprosimy do współpracy:
- 4 ośrodki/makroregiony wyłonione z całej Polski, które uzyskają doświadczenie w realizacji kompleksowej rehabilitacji, zgodnie z modelem;
- 100 lekarzy orzekających, którzy na wstępie (poprzez udział w szkoleniach) uzyskają wiedzę w zakresie kompleksowej rehabilitacji i kwalifikowania do niej;
- 600 osób, spełniających warunki dostępu, które zostaną objęte kompleksową rehabilitacją Z założenia będą to:
- osoby, w przypadku których zdiagnozowano schorzenie lub które doznały urazu uniemożliwiającego powrót do pracy, bezpośrednio po zakończeniu leczenia/rehabilitacji szpitalnej;
- osoby, w przypadku których zdiagnozowano schorzenie lub które doznały urazu uniemożliwiającego powrót do pracy, u których leczenie/rehabilitacja szpitalna zostały zakończone i wróciły one do swojego środowiska zamieszkania;
- osoby z niesprawnością wrodzoną lub nabytą w okresie rozwojowym, które nigdy nie funkcjonowały na rynku pracy i przebywają w swoim środowisku zamieszkania lub funkcjonujące w placówkach opiekuńczych, u których rodzaj niepełnosprawności rokuje możliwości aktywizacji zawodowej.
Podział obszaru Polski na 4 makroregiony pozwoli na uczestnictwo osób z terenu całej Polski. Podziału dokonano na podstawie:
1) położenia województw względem siebie,
2) liczby osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym według danych z NSP 2011.
Na zakończenie projektu eksperci przygotują program rekomendacji do dalszej pracy, w obszarach:
- systemowego wdrożenia modelu kompleksowej rehabilitacji
- projektu zmian w ustawodawstwie, które zostaną przekazane odpowiednim instytucjom systemu zabezpieczenia społecznego, jak również zostaną przekazane do Zespołu ds. kompleksowej rehabilitacji.
- oceny skutków wprowadzenia modelu do systemu zabezpieczenia społecznego, w szczególności dotyczącej wpływu wprowadzenia modelu na sytuację osób z niepełnosprawnością.
Wdrożenie kompleksowej rehabilitacji przewiduje m.in. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.).
UWARUNKOWANIA PRAWNE
Konwencja nr 128 MOP z 1967 roku przewiduje świadczenia pieniężne (rentę inwalidzką, jako świadczenie podstawowe (art.10 ), ale stanowi również, że każde Państwo Członkowskie związane konwencją powinno świadczyć usługi rehabilitacyjne mające na celu przygotowanie inwalidów w każdym przypadku gdy jest to możliwe do powrotu do poprzednio wykonywanej pracy lub do innej pracy, która odpowiada najlepszym ich uzdolnieniom, a także podjąć środki ułatwiające podjęcie pracy.
Deklaracja Praw Człowieka ONZ stanowi, że: osoba niepełnosprawna nie powinna być przez całe życie traktowana jako przedmiot opieki. Osoba taka jest obywatelem o specjalnych potrzebach wynikających z konkretnej niepełnosprawności.
Potrzeby te powinny być spełniane na gruncie społecznym w kontekście „normalności”. Zasadnicze znaczenie ma uczestnictwo, zaś głównym jego warunkiem jest dostęp do społeczeństwa.
Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych ONZ stanowią, że „Rządy państw powinny opracować własne programy rehabilitacji dla wszystkich grup osób niepełnosprawnych. Programy te powinny być oparte na potrzebach osób niepełnosprawnych i na zasadach pełnego uczestnictwa i równości. Rehabilitacja powinna być dostępna dla wszystkich osób, której jej potrzebują i opierać się na ciągłości postępowania w kontekście biopsychospołecznym, uwzględniając zarówno czynniki osobowe jak i środowiskowe, zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (WHO). Rehabilitacja powinna zapewnić osobiste wsparcie osobom niepełnosprawnym i przyczynić się do pełnego ich uczestnictwa we wszystkich aspektach życia”.
Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych ratyfikowana przez Polskę w 2012 roku w art. 26 zobowiązuje Państwa Strony do organizacji, wzmocnienia i rozwinięcia usług i programów w zakresie wszechstronnej rehabilitacji, w szczególności w obszarze zdrowia, zatrudnienia, edukacji i usług socjalnych, w taki sposób, aby usługi i programy: były dostępne od możliwie najwcześniejszego etapu i były oparte na multidyscyplinarnej ocenie indywidualnych potrzeb i potencjału oraz wspierały udział i integrację w społeczeństwie oraz włączenie we wszystkie aspekty życia społeczeństwa, były dobrowolne i dostępne dla osób niepełnosprawnych możliwie blisko społeczności, w których żyją, w tym na obszarach wiejskich.
Globalny plan działania WHO na rzecz niepełnosprawności na lata 2014-2021 zobowiązuje Państwa do:
- usunięcia barier oraz poprawa dostępu do świadczeń i programów zdrowotnych,
- wzmocnienia i rozwoju rehabilitacji i technologii wspomagających dla osób wymagających pomocy i świadczeń wspierających oraz rehabilitacji środowiskowej, wzmocnienia zbierania porównywalnych w skali międzynarodowej danych na temat niepełnosprawności oraz wspieranie badań nad niepełnosprawnością i związanych z nią świadczeń.
